Waris Fardu

Fardu menurut istilah ilmu faraid adalah kadar bahagian harta pusaka yang akan diwarisi oleh seseorang waris yang telah ditetapkan oleh Hukum Syarak. Sebagai contoh, bahagian isteri telah ditetapkan sebanyak 1/4 bahagian sekiranya si mati tiada anak, dan telah ditetapkan sebanyak 1/8 bahagian sekiranya si mati meninggalkan anak.

Kadar bahagian waris-waris fardu adalah sebagaimana yang ditetapkan dalam al-Quran sebanyak 6 bahagian iaitu 1/2, 1/3, 2/3, 1/4, 1/6 dan 1/8. Selain itu, terdapat satu bahagian waris fardu yang diputuskan berdasarkan ijtihad sahabat-sahabat Rasulullah SAW iaitu 1/3 baki (1/3 baki daripada baki harta setelah ditolak bahagian fardu yang lain). Bahagian fardu 1/3 baki ini hanya tertentu dalam masalah ‘Umariyyatain / Gharrawain sahaja.

1/2

1/3

2/3

1/4

1/6

1/8

1/3 Baki

Waris-waris yang tergolong sebagai waris fardu ialah isteri atau suami, ibu atau nenek, bapa atau datuk, anak perempuan atau cucu perempuan, saudara perempuan kandung, saudara perempuan sebapa dan saudara seibu.

Dalil-dalil al-Quran berkaitan waris-waris fardu adalah seperti berikut:

1. 1/2 :

وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ

2. 1/3 :

فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ

3. 2/3 :

فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ

4. 1/4 :

فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ

5. 1/6 :

وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ

6. 1/8 :

فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ

Kadar Bahagian Waris Fardu

1/2 Bahagian

Waris	Syarat
Suami	Tiada keturunan ke bawah
1 Anak Perempuan	Tiada anak lelaki
1 Cucu Perempuan	Tiada anak lelaki/perempuan, tiada cucu lelaki
1 Saudara Seibu Sebapa Perempuan	Tiada bapa, tiada datuk, tiada keturunan ke bawah dan tiada saudara seibu sebapa lelaki
1 Saudara Sebapa Perempuan	Tiada bapa, tiada datuk, tiada keturunan ke bawah, tiada saudara seibu sebapa lelaki dan perempuan dan tiada saudara sebapa lelaki.

1/3 Bahagian

Waris	Syarat
Ibu	Tiada keturunan ke bawah dan tiada berbilang saudara sama ada seibu sebapa, sebapa dan seibu lelaki / perempuan.
2 Saudara Lelaki / Perempuan Seibu atau Lebih	Tiada anak lelaki

1/4 Bahagian

Waris	Syarat
Suami	Mempunyai keturunan ke bawah
Isteri	Tiada keturunan ke bawah

2/3 Bahagian

Waris	Syarat
2 Anak Perempuan atau Lebih	Tiada keturunan ke bawah
2 Cucu Perempuan atau Lebih	Tiada anak lelaki
2 Saudara Seibu Sebapa Perempuan atau Lebih	Tiada bapa, tiada datuk, tiada keturunan ke bawah dan tiada saudara seibu sebapa lelaki
2 Saudara Sebapa Perempuan atau Lebih	Tiada bapa, tiada datuk, tiada keturunan ke bawah, tiada saudara seibu sebapa lelaki dan perempuan dan tiada saudara sebapa lelaki

1/6 Bahagian

Waris	Syarat
Bapa	Mempunyai keturunan ke bawah
Ibu	Mempunyai keturunan ke bawah, berbilang saudara sama ada saudara seibu sebapa, sebapa, seibu lelaki / perempuan
Datuk	Mempunyai keturunan ke bawah, tiada bapa dan tiada saudara seibu sebapa dan sebapa
Nenek	Sebelah bapa; Tiada ibu, Sebelah bapa; Tiada ibu dan bapa
Cucu Perempuan	Mempunyai 1 anak perempuan dan tiada anak lelaki / cucu lelaki
Saudara Sebapa Perempuan	Mempunyai saudara seibu sebapa perempuan, tiada bapa / datuk dan tiada saudara seibu sebapa lelaki / sebapa lelaki
1 Saudara Seibu sama ada Lelaki atau Perempuan	Tiada keturunan ke bawah dan tiada keturunan lelaki ke atas

1/8 Bahagian

Waris	Syarat
Isteri	Mempunyai keturunan ke bawah